Huzursuz Bağırsak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Huzursuz bağırsak sendromu nedir, nasıl tedavi edilir?
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Gastroenteroloji bölümünden Doç. Dr. Murat Akyıldız huzursuz bağırsak sendromunun kadınlarda görülme sıklığının erkeklere göre üç kat fazla olduğunu söylüyor

Huzursuz bağırsak sendromunun belirtileri nelerdir?

Huzursuz bağırsak sendromu, bilinen  bir yapısal ya da biyokimyasal bozukluğun olmadığı, yemek,  stres veya bazı farmakolojik ajanlar ile alevlenebilen ve yaşam kalitesini önemli oranda etkileyen:

a. Karın ağrısı/karında rahatsızlık hissi

b. Şişkinlik/gerginlik

c. Kabızlık ve/veya ishal  yakınmalarla kendini gösteren klinik tablodur.  Yakınmalar genelikle dışkılamadan sonra azalır.

Huzursuz bağırsak sendromunun toplumda görülme sıklığı nedir?

Tüm dünyada erişkin ve adolesanların yüzde 10-20’sinde bu hastalığa uyan semptomlar görülmektedir. Ülkemizde ise yüzde 6.3-19.1 arasında bulundu.

Kadınlarda mı erkeklerde mi daha sık görülür?

Kadınlarda erkeklere oranla 3-7 kat daha sık görülür.

Kilolu kişilerde daha mı sık karşılaşılır?

Literatürde bazı çalışmalarda hem çocukluk hem de erişkin kilolu kişilerde daha fazla görüldüğü bildirilmekle beraber normal kilolu kişilerden farklılık olmadığına işaret eden çalışmalarda bulunmaktadır.

Hastalık psikolojik olabilir mi?

Tamamen psikolojik demek yanlış olur. Ancak duygusal bozukluklar ve stres ile klinik belirtilerin şiddetlenmesi, duygu durum düzenleyici  ve Antidepresan ilaçlarla yapılan tedavilere dramatik derecede iyi yanıt alınması hastalıkta psikolojik faktörlerin katkısı olduğunu düşündürüyor.

Nedenleri nelerdir?

Kesin nedeni bilinmemekle birlikte öne sürülen bazı faktörler; gastrointestinal hareketlerde değişiklik, iç organ ağrılarının duyarlılığında abartılı yanıt, beyin ile bağırsak ilişkisinde bozulma, anormal farklı algılama, hormonal ve çevresel faktörler, psikososyal bozukluklar gibi nedenler.

Kahve şikayetleri artırabilir

Huzursuz bağırsak sendromunun tedavisi nasıldır?

Nedeni tam olarak bilinmediğinden tedavisi de genellikle yakınmalara göre yapılır.  Öncelikle hastaya güven verilmeli. Hiç kimse İBS nedeniyle ölmez ve İBS asla kanserleşmez. Ne yazık ki günümüzde her İBS vakasında etkili olabilen bir ilaç yoktur. Hastalığın fonksiyonel doğası hakkında bilgi verilmelidir.

Özellikle tercih etmemiz gereken ya da uzak durmamız gereken yiyecekler var mı; neler?

Hastalığa değilde hastaya özel beslenme tedavisi önerilmelidir. Örneğin kahve, baklagiller, lahana gibi yiyecekler şikayetleri artırabilir. Bol lifli Diyet ve dışkı hacmini artıran kepekli besinler kabızlık dominant olgularda tercih edilmelidir. Esas önemli nokta özellikle hastaya kendisine dokunan veya yakınmalarını artıran gıdaları not edip onlardan uzak durması önerilmelidir.

Bu hastalara neler önerebiliriz?

Beslenme tarzında değişiklikler yakınmalara göre düzenlenip, düzenli günlük egzersiz tedavinin bir parçasıdır. Bununla birlikte stresten uzak durulması, kişiyi emosyonel olarak rahatlatacak  hobiler ve bireysel davranış tedavileri hem bu hastalıkla başetmek için hem de yaşam kalitesini artırmak için önemlidir.

Gaz, hazımsızlık ve bulantı yaşıyorsanız ne yapmalısınız:

Çiğ sebze ve meyve tüketiminizi sınırlandırın. Çiğ salatalar yerine pişmiş sebzelerden; çiğ meyveler yerine kompostolardan faydalanın.

Kefir, probiyotik yoğurt gibi probiyotikleri hayatınıza sokun.

Yağlı yiyecekleri, kızartmaları, kavurmaları, sakatatları, kek, poğaça ve börekleri beslenmenizden çıkarın.

Kurubaklagiller (kuru fasulye, nohut, mercimek gibi) gaz yapıcı özelliğe sahiptir.

Kola, gazoz, meşrubatlar ve karbonatlı içecekler gaz şikâyetlerinizi artırır.

Su tüketiminizi gün içerisine yayarak yudum yudum için. Çok soğuk ya da sıcak sulardan uzak durun.

Yemeklerinizi haşlama, ızgara ya da fırında pişirme yöntemlerinden biri ile hazırlayın.

Şişkinlik gerginlik, baskı, dolgunluk, tokluk gibi şikâyetleriniz için keçisakalı, kimyon, papatya, zencefil, nane, yıldız anasonu, zerdeçal, anason, adaçayı, kekik, rezene, tarçın, kişniş, çörekotu, defne ve papatyadan faydalanın.

Az miktarlarda ve sık aralıklarla beslenmek ilkeniz olsun.

İrritabl Bağırsak Sendromunda ishale ne iyi gelir?

İshalle birlikte kaybedilen suyu yerine koymak için su tüketiminizi artırın. Gün içerisinde en az 1,5- 2 litre su tüketmeye özen gösterin.

Gazlı içeceklerden, meşrubatlardan uzak durun.

Kafein tüketiminizi azaltın.

Salata gibi çiğ sebzelerden uzak durun. Bunların yerine pişmiş sebze yemeklerini tercih edin; ama fazla miktarlarda tüketmeyin.

Muz, kabuksuz elma, kabuksuz şeftali, kabuksuz ayva ve bunların kompostolarını tüketin.

Fazla şeker alımından uzak durun.

Probiyotik yoğurdu ve kefiri hayatınıza sokun.

İshal, fazla yağ tüketimi ile de artabilir. Yağlı yiyeceklerden, kızartmalardan, cipslerden uzak durun.

Laktozsuz süt tüketin.

Haşlanmış patates, pirinç lapası yiyin.

Havuç, elma, şeftali, mango çözülebilir life sahip oldukları için kabuksuz olarak tüketin.

Limon, nar, melisa, kekik, keçiboynuzu, ahududu yaprakları, yaban mersini, hünnap kullanın.

İrritabl Bağırsak Sendromunda kabızlığa ne iyi gelir

Günlük 25-30 gram diyet posası (lif) alın. Bunu sebze, meyve, tahıl, yağlı tohum alımınızı düzenleyerek artırın.

Zeytinyağlı/ etli/ etsiz sebze yemekleri mutlaka öğünlerinizde bulunsun.

Gün kurusu, mürdüm eriği, kuru incir gibi laksatif etki gösteren meyvelerden yapılan komposto ve hoşafları tüketin.

Haftada 2 kez kurubaklagiller tüketin.

Salataları öğünlerinize ekleyin. Kuru baklagiller ve tahıllarla yapılan salataları da mönünüze ekleyin.

Sebze ve meyve tüketiminizi artırın. Günde 2 porsiyon sebze, 3 porsiyon meyve tüketin. Kabuklu tüketilebilen meyveleri kabuklarıyla tüketin.

Yulaf ezmesi, kepek, tam tahıllı gevrek gibi ürünleri ara öğünlerinizde veya kahvaltılarınızda lif alımınızı artırmak için kullanabilirsiniz.

Gün kurusu, kuru incir, siyah çekirdekli kuru üzüm ve mürdüm eriğinden marmelat yapmayı deneyin.

Yeterli su tükettiğinizden emin olun. Günde en az 1,5- 2 litre su tüketin. Kendinize ait bir sürahiyi gün içerisinde göz önünde bulundurmak su tüketiminizi artırabilir.

Mercimek, ezogelin ve sebze çorbalarını öğünlerinizde bulundurun.

Probiyotik yoğurdunuza kuru meyveleri, keten tohumunu ve karnıyarık tohumunu ekleyerek lezzetli ve sağlıklı ara öğünler geliştirin.

Tam tahıllı, tam buğday ve çavdar ürünlerinden (esmer pirinç, esmer makarna, bulgur pilavı, tam buğday/çavdar ekmeği gibi) faydalanarak diyet lifinizi artırın.

Ceviz, badem, fındık gibi yağlı tohumlardan faydalanın.